Στο δίκτυο προώθησης του καβαφικού έργου, που οργανώνει ο E. M. Forster, ανήκει και ο ιστορικός εκδοτικός οίκος The Hogarth Press, με τον διευθυντή του οποίου, Leonard Woolf, επίσης αλληλογραφεί ο ποιητής.

Η αλληλογραφία ανάμεσα στον Καβάφη και στον εκδοτικό οίκο που σώζεται στο αρχείο χρονολογείται στο διάστημα 1923-1925 και αφορά την προοπτική έκδοσης του έργου του στην αγγλική γλώσσα. Σχεδόν όλες οι δακτυλόγραφες επιστολές του εκδοτικού οίκου υπογράφονται από τον ιδιοκτήτη του, Leonard Woolf.

Στο τεκμήριο GR-OF CA CA-SF02-S01-SS01-F17-SF004-0002 (775), https://cavafy.onassis.org/el/object/woolf-22/, του αρχείου Καβάφη, διαβάζουμε μια δακτυλόγραφη επιστολή του Leonard Woolf προς τον Καβάφη, με ημερομηνία αποστολής 17/09/1923.

Ο Leonard Woolf ενημερώνει τον ποιητή για το ενδιαφέρον του εκδοτικού οίκου να δημοσιεύσει ένα «μικρό βιβλίο» με ποιήματα του Καβάφη μεταφρασμένα στα αγγλικά. Ο Woolf εξηγεί ότι ο οίκος The Hogarth Press δεν έχει δημοσιεύσει μεγάλο αριθμό βιβλίων και διαθέτει έναν μικρό αλλά σταθερό κύκλο αναγνωστών.

Και σε αυτή την περίπτωση, η μεσολάβηση του E. M. Forster ήταν καθοριστική. Στο τεκμήριο GR-OF CA CA-SF02-S01-SS01-F18-SF001-0011 (329), https://cavafy.onassis.org/el/object/forster-15, που αποτελεί επιστολή του Forster προς τον Καβάφη, της 20ής Αυγούστου 1923, ο ίδιος γράφει στον ποιητή (Λήψη 1 στο τεκμήριο): «Σε μένα είναι προφανές πως εάν εσείς καταφέρετε να μεταφραστούν τα ποιήματά σας, εγώ μπορώ να τα εκδώσω σε βιβλίο, είτε από τον Hogarth Press, είτε από τους Chatto and Windus.» Και παρακάτω (Λήψη 2 στο τεκμήριο): «ο Furness μπορεί να σας πει όλα τα σχετικά με τον Hogarth Press. Τον έχουν δικοί μου φίλοι.» ¹

Όπως είδαμε παραπάνω, ο Forster γράφει στις 20/08/1923 και σχεδόν έναν μήνα αργότερα, στις 17/09/1923, ο ίδιος ο Woolf στέλνει τη δική του επιστολή στον ποιητή, με πρόταση έκδοσης των καβαφικών ποιημάτων από τον Hogarth Press. Ο Καβάφης, όμως, φαίνεται να αναβάλει την απάντησή του στις δύο επιστολές.

Ας δούμε το τεκμήριο GR-OF CA CA-SF02-S01-SS01-F18-SF001-0013 (332), https://cavafy.onassis.org/el/object/forster-18/. Πρόκειται για μονοσέλιδη επιστολή του Forster προς τον Καβάφη, της 11ης Νοεμβρίου 1923.

Η επιστολή περιλαμβάνει το παρακάτω στιχούργημα του Forster, με χιουμοριστική αναφορά στον ίδιο και στον εβραϊκής καταγωγής Leonard Woolf, οι οποίοι περιμένουν, «θρηνώντας», την απάντηση του Καβάφη η οποία έχει καθυστερήσει:

All mourn, all deplore,

Both Gentile and Jew

That they hear no more

from you

Στα ελληνικά:

Όλοι κλαιν, όλοι θρηνούν.

Εβραίοι και Εθνικοί

νεώτερον που δεν ακούν

από κει ²

Ο Forster υπογράφει “yours inconsolably, fellow-poet”, που αποδίδεται στην ελληνική του μετάφραση: «Απαρηγορήτως Σος, Εταίρος-ποιητής».³ Οι προσπάθειες του Forster και του Woolf για την υλοποίηση της πρώτης αυτής καβαφικής έκδοσης συνεχίζονται σθεναρά (ιδίως από τον Forster, ο οποίος απαντά στην επιφυλακτικότητα του ποιητή με όλο και μεγαλύτερη επιμονή).

Από την άλλη πλευρά, ο Καβάφης καθυστερεί τις απαντήσεις του αναφέροντας ως αιτία της καθυστέρησης την αδυναμία του μεταφραστή του, Γ. Βαλασόπουλου, να ολοκληρώσει μεταφράσεις των ποιημάτων λόγω έλλειψης χρόνου. Πάντως, παρά τα εμπόδια, τις αργοπορημένες απαντήσεις του ποιητή και τις αντιστάσεις που φαίνεται να προβάλλει, η συζήτηση για την έκδοση συνεχίζεται για μεγάλο διάστημα. Η τελευταία επιστολή του Hogarth Press, την οποία λαμβάνει ο ίδιος ο Καβάφης και σώζεται στο αρχείο, χρονολογείται στις 22/12/1925. Είναι το τεκμήριο GR-OF CA CA-SF02-S01-SS01-F17-SF004-0009 (769), https://cavafy.onassis.org/el/object/hogarth-press/. Στη σύντομη δακτυλόγραφη επιστολή, η οποία υπογράφεται από τον Angus H. G. Davidson, βοηθό του Woolf στον εκδοτικό οίκο, διαβάζουμε (Λήψη 1 στο τεκμήριο):

“Mr. Woolf wishes me to thank you for your letter of December 10^th and to say that he very much hopes that it will eventually be possible for us to publish your poems”. Σε δική μας ελληνική απόδοση: «Ο κύριος Woolf επιθυμεί να σας ευχαριστήσει για το γράμμα σας της 10ης Δεκεμβρίου και να σας μεταφέρει ότι ελπίζει ειλικρινά πως κάποια στιγμή θα καταστεί δυνατή για εμάς η έκδοση των ποιημάτων σας».

Όπως είναι γνωστό, η έκδοση των ποιημάτων του Καβάφη στα αγγλικά δεν πραγματοποιήθηκε όσο ο ποιητής βρισκόταν εν ζωή. Μετά τον θάνατό του, το 1933, οι συζητήσεις για την κυκλοφορία μιας αγγλικής έκδοσης των καβαφικών ποιημάτων συνεχίστηκαν με τον κληρονόμο του, Αλέκο Σεγκόπουλο. Το 1946, ο Leonard Woolf έλαβε την έγκριση του Σεγκόπουλου για να εκδώσει τα ποιήματα του Καβάφη, σε διαφορετική μετάφραση, από τον John Mavrogordato, καθηγητή Νέας Ελληνικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Ο Woolf ανακοίνωσε τα νέα στον Forster, σε επιστολή του της 20ης Νοεμβρίου 1946, σημειώνοντας: «μόλις κατήγαγα έναν από τους μεγάλους θριάμβους του βίου μου».⁴ Ωστόσο, παρά τον ενθουσιασμό του Woolf, η έκδοση θα αργούσε ακόμα να ολοκληρωθεί: ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, οι διαπραγματεύσεις με τον Σεγκόπουλο και η ολιγωρία του Forster, ως προς τη συγγραφή της εισαγωγής προκάλεσαν μεγάλη καθυστέρηση στην κυκλοφορία της έκδοσης.⁵ Τελικά, η πρώτη αυτοτελής έκδοση ποιημάτων του Καβάφη στα αγγλικά κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο The Hogarth Press το 1951, σε μετάφραση του John Mavrogordato και με εισαγωγή του Rex Warner.