«Έκθεσις επί της μεταφράσεως του ποιήματος “Απουσία”»
Στο
τεκμήριο GR-OF CA CA-SF01-S03-F11-0001 (1639),
https://cavafy.onassis.org/el/object/u-419/,
βρίσκουμε χειρόγραφο πεζό κείμενο του
Καβάφη, γραμμένο στο μπροστινό μέρος
(recto) τριών φύλλων, αριθμημένων πάνω
δεξιά.
Ο ποιητής παραθέτει αναλυτικά σχόλια σε τέσσερις στίχους της αγγλικής μετάφρασης του ποιήματος «Απουσία», δίνοντας διευκρινίσεις για την ορθή απόδοση των στίχων του στα αγγλικά. Η «Απουσία» αποτελεί την πρώτη μορφή του ποιήματος «Είγε ετελεύτα». Διαβάζουμε, π.χ., στην 1η Λήψη του τεκμηρίου:
«Στ.12 Εγώ έγραψα “φωναί παρθενικαί”. Το κείμενον του Φιλόστρατου γράφει “φωναί Παρθένων”/ Βγάλλε λοιπόν το “Maidens” και γράψε “virgins”. Είναι πλησιέστερον εις το ιδικόν μου ποίημα και πλησιέστερον εις το αρχαίον κείμενον.»1
Στην περίπτωση αυτή, ο μεταφραστής του ποιήματος δεν αναφέρεται στο τεκμήριο. Ωστόσο, στο τέλος της χειρόγραφης «έκθεσης» αναφέρεται η ημερομηνία «8 Σεπτ. ’98». Αναζητώντας μεταφράσεις του ποιήματος «Απουσία» στο αρχείο, εντοπίζουμε το τεκμήριο GR-OF CA CA-SF01-S04-F12-SF001-0001 (1642), https://cavafy.onassis.org/el/object/absence/. Στο χειρόγραφο, με τον τίτλο “Absence”, βλέπουμε αγγλική μετάφραση του ποιήματος «Απουσία» από τον Τζων Καβάφη, καθώς και την ημερομηνία “8 th Oct. ’98”. Η αντιπαραβολή των δύο τεκμηρίων, καθώς και οι κοντινές ημερομηνίες τους, μπορούν να μας οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι η «Έκθεσις» για τη μετάφραση του ποιήματος «Απουσία» αναφέρεται σε μεταφραστική προσπάθεια του Τζων Καβάφη. 2
1 Για τη μεταγραφή του τεκμηρίου, βλ. Καβάφη: Πεζά, παρουσίαση-σχόλια Γ. Α. Παπουτσάκης, Φέξης, Αθήνα 1963, σ. 241.
2 Στην πρώτη έκδοση των Πεζών, το 1963, ο Παπουτσάκης σημειώνει πως δεν χωρά αμφιβολία για το γεγονός ότι η «Έκθεσις…», η οποία εμφανίζεται στο τεκμήριο GR-OF CA CA-SF01-S04-F12-SF001-0001 (1642), https://cavafy.onassis.org/el/object/absence/, αλλά και το πεζό κείμενο του τεκμηρίου GR-OF CA CA-SF01-S03-F11-0002 (1640), https://cavafy.onassis.org/el/object/u-420/, το οποίο θα δούμε παρακάτω, αναφέρονται σε μεταφραστικές δοκιμές του Τζων Καβάφη. Πβ. ό.π., σ. 237.